De politie betrapt steeds meer uithalers in de haven. Werden twee jaar geleden nog 241 uithalers opgepakt, was dat in 2023 bijna het dubbele: 452 arrestaties. Overigens werden sommige uithalers meerdere keren aangehouden, waardoor het aantal ‘unieke’ uithalers lager ligt: ongeveer 400. Opvallend was begin dit jaar een aanhouding waarbij 19 uithalers in één keer zijn opgepakt, onder wie de eerste vrouwelijke uithaler. De insluipers komen voor het grootste deel uit Rotterdam. Maar er werden ook uithalers uit Amsterdam en Den Haag aangehouden. De meeste insluipers werden in de kraag gevat achter de hekken van de grote containerterminals op de Maasvlakte. Opvallend is dat een groeiend aantal uithalers wordt aangetroffen bij zogenoemde empty depots. Dit zijn plekken waar lege containers worden op-geslagen of gerepareerd tot ze opnieuw worden gebruikt. De beveiliging op die terreinen is minder uitgebreid in vergelijking met terminals waar volle containers staan te wachten tot ze worden opgehaald.

Bron: Openbaar Ministerie

Yvette heeft er verstand van. Als projectleider ‘awareness’ probeert zij bewustzijn te creëren van de gevaren waaraan je je blootstelt als je met drugscriminelen in zee gaat. ‘Je kunt snel geld verdienen, daarmee verleiden ze jongeren. Maar de prijs die je betaalt is hoog. Je riskeert een strafblad, of zelfs gevangenisstraf. Je doet je ouders verdriet, er ontstaan ruzies in je vriendenkring. En zit je er eenmaal in, dan laten criminelen je niet snel gaan. Je moet criminele klusjes blijven opknappen. Zo zet je je hele toekomst op het spel.’

Over al deze zaken gaat de film Zwijgrecht, een initiatief van gemeente Rotterdam en Amsterdam, die eind mei zijn première beleefde. Een productie voor en door jongeren. ‘Tegenover de negatieve keuze voor drugscriminaliteit wilden we een positieve keuze stellen: je eigen talenten ontwikkelen’, legt Yvette uit. Via social media ging vorig jaar een oproep uit naar jongeren die wilden meewerken aan het maken van deze speelfilm. ‘De respons was overweldigend. Wel achthonderd jongeren uit het hele land hebben auditie gedaan. Uiteindelijk konden er rond de 120 meedoen aan het project.’ Zij kregen workshops op het gebied van acteren, muziek maken en scripts schrijven. ‘De jongeren zijn betrokken bij alle facetten van de filmproductie. Zo konden ze hun passie en talenten ontdekken.’ De gemeente werkte samen met overslagbedrijven, douane, zeehavenpolitie en een school. Zo konden ze filmen op locaties in de haven waar het uithalen plaatsvindt. De politie en douane spelen echt een rol in de film en hebben belangrijke bijdrages aan het script geleverd. Het doel was om een rauw-realistisch verhaal te vertellen, gefilmd op locatie in de haven, over de ronselpraktijken van drugscriminelen. En: over de gevolgen als je hierin meegaat. ‘Voor veel jongeren die meededen, was het allemaal zeer herkenbaar. Ze kenden de verhalen uit persoonlijke ervaring, of via hun vriendenkring. Een paar jongens zijn zelf actief geweest als uithaler. Ze zijn veroordeeld, hebben hun leven gebeterd en konden als geen ander onderschrijven hoe je hierin wordt meegezogen.’

Nu de film klaar is, wordt er hard gewerkt aan een bijpassend lespakket voor scholen. ‘Het idee is dat Zwijgrecht het vertrekpunt vormt voor een gesprek. Het is een lastig onderwerp, maar deze film maakt het bespreekbaar. Heb je zelf zoiets weleens meegemaakt, hoe ben je daarmee omgegaan? Onze jonge acteurs kunnen daarbij een ambassadeursrol vervullen. Zij hebben de positieve keus gemaakt: niet voor het snelle geld, maar voor hun eigen talenten. En dat brengt je uiteindelijk zoveel meer. Dat is de boodschap die we willen overbrengen.’