Cruisevakantie

Maritieme rechters blijven door hun specifieke kennis vaak jarenlang aan de kamer verbonden. Ze bezoeken regel­matig bedrijven en organisaties in de haven om hun expertise op peil te houden. Peter Santema hoopt zijn kennis nog te kunnen delen met nieuwe jonge collega’s. En hij geniet ondertussen van iets meer vrije tijd. Maar hij kan zijn werk nog niet helemaal loslaten. ‘Ik ben net terug van een cruisevakantie met mijn vrouw en kon het niet laten om toch even op de brug te kijken, de plek waar de kapitein het schip bestuurt.’

Je vindt Peter Santema ook terug op Instagram waarin hij wordt geïnterviewd over de maritieme kamer en de werkzaamheden: Instagram video

Honderd

Bij de maritieme kamer werkt Santema samen met drie vrouwelijke rechters en enkele plaatsvervangers. Samen behandelen ze zo’n honderd zaken per jaar: veel inter­nationale handelszaken, maar ook aan­varingen, ladingschades en geschillen over de rechts­positie van zeevarenden. Eenvoudige zaken doen ze alleen met de griffier. ­Ingewikkelde zaken behandelen ze met drie ­rechters.

‘Momenteel werken we samen aan zaken rond de Juliette D: het vrachtschip dat in een storm op drift raakte en tegen een olietanker botste. Later raakte het schip een windturbine en een platform van Tennet op de Noordzee. De schade loopt in de tientallen miljoenen. Dan heb je echt drie rechters nodig.’

Santema is ook voorzitter van het Tuchtcollege voor de Scheepvaart. In die rol beoordeelt hij of kapiteins en officieren aan boord van schepen juist hebben gehandeld. Hij herinnert zich een aanvaring uit 2018 tussen een loodsboot en een zeeschip op de Noordzee. ‘Op die loodsboot werd geen uitkijk gehouden. Het ging mis, en dat is uitzonderlijk voor een loodsboot. Die kapitein had schuld.’

Santema was al jong geïnteresseerd in maritieme rechtspraak, mede door de verhalen van zijn schoonouders. Zijn schoonmoeder werkte bij een scheeps­agent en zijn schoonvader bij de douane. ‘Ik vond het als jonge rechter leuk om ook in die wereld te stappen en te zien hoe de haven werkt. Zo is mijn interesse gewekt.’

Een tijdlang deed hij ook strafzaken. Hij gaf leiding aan meerdere teams en zat in het bestuur van de rechtbank. Maar de laatste fase van zijn carrière wil hij zich alleen nog op maritieme zaken richten. ‘Hier zijn vaak zoveel partijen bij betrokken: rederijen, expediteurs, bevrachters, stuwadoors, cargadoors. Dat maakt het interessant. Het is soms een hele puzzel.’

Schoonouders

We treffen Santema tijdens zijn werk, want we schuiven aan bij een zitting over een transport van elektronica naar ­Zwitserland. Hierbij verdween een ­komma in het boekingsportaal: op de factuur stond 417.900 euro in plaats van 4179,00 euro, waardoor de ­vervoerder veel te veel btw moest betalen: 35.000 euro voor een klein transport. De rechter moet bepalen wie deze dure fout maakte. En wie voor de kosten moet opdraaien.

‘Dit is geen typische scheepvaartzaak’, constateert hij zelf. ‘Maar wij behandelen ook geschillen in het vervoer over de weg, de lucht en het spoor. Zo’n fout met een komma komt zelden voor, daarom is dit een interessante zaak. Ik hoop dat we er met een schikking uit­komen. Een hoger beroep duurt lang en kost nog meer geld.’

Uit de vragen die Peter stelt, blijkt dat hij zich als rechter goed heeft ­voor­bereid. Hij kent de werkprocessen in het internationaal vervoer en probeert op vriendelijke toon de oorzaak van de fout te achterhalen. Maar beide partijen geven elkaar de schuld. 

Twee keer stuurt Santema de kemp­hanen naar de gang, om het samen op te lossen. Dat lijkt te werken: de ­ve­rkoper betaalt het volledige bedrag aan de vervoerder. Die geeft op zijn beurt een ‘tegoedbon’ voor gratis vervoer aan de verkoper. De directeuren lijken opgelucht en gaan lachend uiteen. Ook de rechter is tevreden. ‘In de haven kent iedereen elkaar. Ze moeten straks weer zaken met elkaar doen, dus dit is voor iedereen een bevredigende oplossing.’

Kemphanen